A co teraz?

Kasa Oszczędnościowa następstwem Wolnego Handlu.

Przez: Ulli Diemer


Poniższy artykuł został napisany w nawiązaniu do debaty dotyczącej ‘wolnego handlu’, pomiędzy Kanadą i Stanami Zjednoczonymi z 1989, dotyczy on również istotnych spraw dla neoliberalnej ‘globalizacji’ w wielu państwach

Wybór polityki ‘wolnego handlu’ okazał się ważnym czynnikiem, który spowodował zahamowanie dla tych wszystkich, którzy uważali Kanadę za coś więcej niż tylko uzupełnienie Amerykańskiego kapitalizmu korporacyjnego.

Faktem jest to, iż wolny handel pochłonie, ograniczoną do tej pory już niezależność Kanady. Dużym problemem stanie się opanowanie ruchu neokonserwatystów, który dąży do wyeliminowania lub częściowego osłabienia czegokolwiek co stoi na przeszkodzie w uzyskiwaniu profitów na rynku.

Będziemy świadkami agresywnej kampanii, w której zakłada się, że nieposzlakowany i stanowczy kapitalizm, który da bogatym to co im się należy, a biedni i bezbronni zostaną bez środków do życia. Programy społeczne i środowiskowe, będą poddawane atakom rządu pod wymówką cięć budżetowych. Pod lupę będą brane pensje ludzi pracujących, warunki pracy, oraz związki. Jest to fenomen na skale światową, nie tylko w Ameryce Północnej: wspólna kampania ma na celu dążenie do odwrotnego kierunku, jaki do tej pory państwo socjalne zdołało uzyskać od czasów II Wojny Światowej.

Będą nam wmawiać, iż deficyt nie będzie zmniejszany poprzez wzrost podatków, a szczególnie przez podatek dochodowy od osób prawnych, który mógłby spowodować przeniesienie się kapitału gdzieś indziej, np. rozpoczęcie strajku, wyrażenia tego jednak się unika. Pensje i dodatki do świadczeń będą musiały utrzymywać się na niższym poziomie, w przeciwnym razie firmy przejdą na stronę USA, które są przeciwnikami wszelkich związków, lub do Trzeciego Świata. Będą usiłowali wyperswadować nam, to iż nie stać nas na ochronę środowiska oraz na regulacje zdrowotne w miejscach pracy, który postawią nas w niekorzystnym świetle. ‘Reaktywujące się’ związki staną się ważnym czynnikiem w tej sprawie.

Jednak owa sytuacja znajduje się na dobrej pozycji. Grupy i koalicjanci przeciwne wolnemu handlowi były w stanie uzbierać znaczącą liczbę Kanadyjczyków, aby zagłosowali przeciw temu układowi. Jedyny, niedemokratyczny system wyborów oraz dziesiątki milionów dolarów wydanych na reklamy poświęcone wolnemu handlowi, uniemożliwiły Konserwatyście Brian’owi Mulroney’owi pojawienia się z większością rządu, pomimo odrzucenia przez więcej niż połowę elektoratu. Wówczas, rząd nie był wstanie stanowczo się wypowiedzieć przeciw obelgom przeciwników, odgrażając się jedynie tym iż, programy społeczne, kulturalne i środowiskowe nie będą w żaden sposób manipulowane, a kobiety oraz seniorzy na tym nie ucierpią.

Skala obietnic oraz niekończąca się powszechna opozycja względem wolnego handlu, sprawi w końcu, iż pozycja rządu stanie się politycznie stabilna, jeżeli zbyt łatwo pozbędzie się tych ‘świętych związków’.

Narodziny Nowej Koalicji

Jedynym pozytywem w sytuacji wolnego handlu, było pojawienie się kolacji, której celem było jego zwalczenie. Związki zawodowe, grupy kobiet, organizacje środowiskowe, kościoły, starsi obywatele, imigranci, grupy kulturowe oraz wiele innych pracują ku wspólnej opozycji przeciw wolnemu handlowi. I nie była to tylko negatywna ‘anty’ kampania ani nacjonalistyczna.

Wszystko stało się jasne podczas wyborów, że większość Kanadyjczyków chce państwa, które posiadałoby rozbudowany program społeczny oraz czyste środowisko, niż takie które stawia na pierwszym miejscu osiągnięcie jak największych dochodów.

Jeżeli bylibyśmy w stanie zbudować państwo oparte na układach oraz współpracy, które ukształtowały się podczas kampanii, mamy więc potencjał, aby stworzyć w tym państwie ruch społeczny, które wychodzi poza pojedyncze sprawy, aby wypracować wspólną wizję bardziej sprawiedliwego i troszczącego się państwa.

W rzeczy samej, jesteśmy na dobrą sprawę zobowiązani do stworzenia takiego ruchu. Siły neokonserwatystów wzmocniły się poprzez pojawienie się wolnego handlu, my wszyscy będziemy odczuwać jego skutki. Jest to czas, w którym powinniśmy ‘trzymać się razem, lub oddzielnie’. Jeżeli wolny handel przyniesie serię niefortunnych niepowodzeń dla pracującej klasy Kanadyjczyków, kobiet, biednych oraz bezrobotnych, wówczas jesteśmy wręcz zobowiązani do znalezienia sposobu na powstrzymać tego trendu i znalezienia sposób na jego poprawienie.

Powstanie Ruchu

Owy ruch społeczny nie koniecznie musi powstać od zera. W wielu przypadkach zdarza się tak, że on już po prostu istnieje, w postaci tysiąca grup opozycyjnych, które są rozsiane po całym kraju. To jest bardzo ważny początek dla prawdziwego ruchu, który powinien zawierać i reprezentować różnorodność wyborczą, regiony, kwestie oraz grupy etniczne i lingwistyczne, a także odznaczać się decentralizacją, demokracją oraz różnorodnością.

Jednak ruch ten utrzymuje się jeszcze w zarodku. Brakuje mu rozgłosu. Ruch powinien być szeroko rozpowszechniony jako ruch sam w sobie, a nie jako mieszanka grup o różnych poglądach, a także kierować się ‘myśleniem globalnym’ jak i ‘działaniami lokalnymi’ Powinniśmy nauczyć się współpracować poza okręgami wyborczymi oraz spróbować zrozumieć swoje wzajemne kwestie oraz jak one wzajemnie na siebie oddziałują. Istnieje potrzeba współpracy w duchu solidarności, a nie wyświadczenie komuś przysługi, jest to spowodowane tym, iż nasze cele i korzyści.

Nowa Wizja Społeczeństwa

Wspólna wizja jest jak najbardziej potrzebna podczas takiego ruchu, wspólne cele oraz zasady, które nadają mu kierunek, nie pozostawiając miejsca na różnice oraz autonomię organizacyjną. Naszym celem powinno być wspólne dążenie do osiągnięcia najwyższego porozumienia w poglądach dotyczących strategii oraz taktyk, ponieważ jeżeli jesteśmy w stanie pracować i połączyć nasze wspólne siły, nasz wysiłek nie pójdzie na marne, a wręcz przyniesie większe korzyści. Wspólna praca nie musi koniecznie oznaczać ‘najniższego wspólnego mianownika’ jeżeli pozostaniemy w zgodzie i będziemy respektować prawo do inicjatyw w zasięgu polityki pluralizmu.

Jakie są nowe zasady według których nowy ruch społeczny ma szanse połączyć?

Demokracja

Jednym z głównych tematów jest demokracja. Istnieje potrzeba stworzenia prawdziwego obrazu demokracji, aby społeczeństwo poważnie podchodziło do często proklamowanego poświęcenia względem demokratycznych ideałów. Trzeba uświadomić społeczeństwo, iż to co jest najważniejsze w demokracji to jej dwu wymiar. Należy pozbyć się obrazu demokracji, który pokazuje nas idących do urn raz na kilka lat aby wybrać swojego rządzącego spośród wielu innych, o podobnych poglądach kandydatów, których większości celem jest zasiąść w ławce poselskiej, wówczas gdy wszelkie ważne decyzje są podejmowane wszędzie, tylko nie w parlamencie.

W tym momencie, powinniśmy zaoferować model społeczeństwa radykałowego, w którym władza nie pochodzi od przedsiębiorstw, rządów, biurokracji oraz ekspertów, porozrzucanych od siebie. Społeczeństwo te jest tylko możliwe w przypadku, gdzie wszelkie nierówności dotyczące bogactwa oraz władzy. Oznacza to prawdziwe zaangażowanie władzy w życie społeczne, włączając w to kontrolę pracowników w ich miejscach pracy oraz wspólnoty w naszych miastach i sąsiedztwach. W tym samym czasie, instytucje oraz działania, włączając gospodarkę, muszą być odpowiedzialne względem społeczeństwa jako całości oraz jego środowiska, gospodarki i potrzeb społecznych.

Biorąc pod uwagę radykalnie deomokratyczne społeczeństwo, musimy być świadomi faktu, iż w polityce chodzi jedynie o wybory i kandydatów. Wszystkie społeczne i gospodarcze decyzje mają wpływ na ‘ciało polityczne’ oraz politykę, która powinna być poddawana kontroli demokratycznej oraz lustracji.

Określone sprawy dotyczące wolnego handlu potwierdziły tylko nową wizję demokracji, która wydaje się niezbyt jasna nawet dla partii które są temu przeciwne. Ani Liberałowi ani NDP Kanady nie próbowały podważać praw rządu, aby użyć większości parlamentarnej w celu przegłosowania ustawy o wolnym handlu, zwłaszcza gdy większość Kanadyjczyków głosowała przeciw.

Nie było żadnych sprzeciwów ze strony Parlamentu, dotyczących jakichkolwiek demokratycznych standardów, które powinny być zakazane jako ewidentne bezprawne użycie mocy. Oczywistym się stanie, jeżeli osiągniemy prawdziwe demokratyczne społeczeństwo to powstanie potrzeba uświadomienia ludziom, czym naprawdę jest demokracja, oraz zakwestionować żądania oficjalnych partii politycznych, które dążą do ograniczenia rządów demokratycznych i dostosowania ich do zakresu swoich poglądów i działań.

Wybiegając poza Państwo i Władzę

Kolejną kwestią pojawiająca się podczas ruchu społecznego, jest to iż nie można wymagać od państwa oraz władzy, aby rozwiązało problemy społeczeństwa. Szczególnie w sytuacji, gdzie dosłownie Kanadyjska klasa przedsiębiorców, jak również rząd, wypowiedziały się wprost, iż ich celem jest obniżenie roli państwa, z wyjątkiem jeśli chodzi o zapewnienie bezpiecznego ‘klimatu’ interesom, lub działaniom wojskowym. Kanadyjska klasa przedsiębiorca ewidentnie podsumowała fakt, iż ich interesy dotyczą wspólnoty kontynentalnej, oraz zakłócenie jakiegokolwiek programu czy też instytucji, która ma na celu zakłócenie owej integracji.

Nieuniknionym faktem jest to, iż podejmowanie różnych celów ekonomicznych i społecznych, zobowiązuje nas do porzucenia jakiejkolwiek walki gospodarczej przez przedsiębiorstwa. Nie jest to tylko problem Kanady, która się z nim zmaga, Każdy, kto obraca się w temacie międzynarodowych interesów na skale światową, wie, że nie istnieje takie coś jak lojalność wobec innego państwa. Z drugiej strony, zachowanie to jest spowodowane celem dążenia do nastawienia jednego narodu wobec drugiego, społeczeństwa przeciw społeczeństwu, oraz dążenia do uzyskania ulg podatkowych, większej ochrony państwa oraz mniejszych ograniczeń dotyczących środowiska jak i mniejszych zarobków.

Jeżeli wspólny kapitalizm jest w większości przyczyną biedy oraz niesprawiedliwości gospodarczej, staje się jasny fakt, iż kontrola w państwie nie jest stabilna. Narody, które polegały na państwie, jako głównym czynniku rozwoju gospodarczego oraz sprawiedliwości społecznej znajdują się obecnie w kryzysie. Ruch społeczny, który dąży do stworzenia prawdziwej sprawiedliwości i społeczeństwa demokratycznego będzie musiał stworzyć alternatywę do państwa scentralizowanego.

Zrównoważone, rozsądne gospodarcze działania ekologiczne.

Nieustanne powstawanie klęsk środowiskowych, zagrożeń oraz zniszczeń, dało nam do zrozumienia, iż powinniśmy żyć w zgodzie ze światem natury. Jesteśmy również świadomi skali, która wskazuje równoznaczność spraw środowiska jak i gospodarki. Zanieczyszczenie powietrza, wody, kwaśne deszcze, toksyczne chemikalia, kryzys w miejscach wysypisk, zniszczenie lasów, wyginięcie niektórych gatunków, efekt cieplarniany- to wszystko jest związane ze zgubną polityką gospodarczą, której nie da się powstrzymać. Wysiłek, który wkładamy w posprzątanie obecnego nieporządku oraz uratowanie pozostałości po dzikiej przyrodzie, nie powinny zniechęcać nas przed zmianami w strukturach gospodarczych. Wiele krzywd wyrządzonych środowisku, jest rezultatem działań gospodarczych, które są bezcelowe lub szkodliwe, takie jak produkcja sprzętu wojskowego, monokultura pozostająca zależna od ogromnych ilości nawozów oraz pestycydów, planowanego stażenia się oraz miejskich projektów, które stają się uzależnione od samochodów.

Wyzwaniem, jakie na nas czeka jest wykreowanie nowych wzorów dla działań gospodarczych, które będą kontynuowane oraz istniały w zgodzie ze środowiskiem. Wzory te mają powodzenie na powstanie na mniejszą skalę.

Ich podstawą będzie przyjęcie różnych kryteriów w sprawie podejmowania decyzji. Działania gospodarcze powinny być uzasadnione na podstawie społecznej przydatności, jeżeli mają na celu pochłonięcie naszych źródeł. Będą musieli sprzątać po sobie, aby nie pozostawić żadnego, negatywnego wpływu na środowisko. Będą musieli czuwać nad zdrowiem swoich pracowników oraz grup społecznych, w których się znajdują. Powinni być odpowiedzialni i prowadzić rozważnie gospodarkę , która niekoniecznie będzie oznaczać wzrost profitu dla ich właścicieli.

Działania gospodarcze, powinny być postrzegane jako dobro dla społeczeństwa, oraz poddane kontroli społecznej.

Perspektywa grup

Zbyt często pada stwierdzenie, iż ‘wszyscy razem w tym jesteśmy’, co oznacza, iż każdy w społeczeństwo jednocześnie posiada te same cele społeczne. Wybór wolnego handlu służy wszystkim jako przypomnienie, że tak nie jest. Podczas kampanii, kapitaliści Kanadyjscy ogłosili prawie jednogłośnie, że ich interesy oraz społeczny program obraca się wokół kontynentalistów, społeczeństwa opartego na handlu. Wszystko inne- włączając warunki pracy oraz mieszkaniowe większości Kanadyjczyków- dążą do osiągnięcia tego celu.

Klasa przedsiębiorców jasno określiła zakres swoich kwestii. Podczas konstruowania wiarygodnej alternatywy, naszym interesem jest rozpoznanie innych grup w społeczeństwie, z którymi mamy wspólne interesy, oraz nauczenie się współpracy z nimi. Jeśli temu podołamy, stworzenie nowego ruchu staje się coraz bardziej łatwiejsze i realne, który zjednoczy klasę pracującą, rolników, imigrantów, biednych, środowiskowców, grupy kobiet oraz wielu innych.

Solidarność i Internacjonalizm

Przyszłe lata, przyniosą wiele starań względem cięć wydatków społecznych, sprywatyzowania usług, aby wywrzeć atak na związki. Naszym obowiązkiem jest stanąć razem, przećwiczyć solidarność, pamiętając o starych hasłach proklamujących ‘Szkoda wyrządzona jednemu jest szkodą wyrządzoną wszystkim’. To będzie wielki test dla naszego powstającego ruchu, który może okazać się prawdziwym i zarazem będzie wstanie odpowiedzieć na niektóre z gróźb.

Kanadyjski ruch społeczny musi również patrzeć na sprawy pod szerszym kątem, mianowicie światowym. Wiele problemów, które dotykają Kanadę, mają również miejsce na całym świecie, ponieważ system gospodarczy jest określany mianem światowego. W rezultacie, często zmusza nas do wchodzenia w konflikty między sobą, naród przeciw narodowi, region przeciw regionowi, grupy etniczne przeciw grupom etnicznym.

Naszą jedyną i główną nadzieją jest połączenie się ponad międzynarodowymi granicami oraz innych przeszkód aby wzajemnie się wspierać. Mamy pewne zobowiązania względem Trzeciego Świata, który i tak pochłonięty biedą, wpada w dalszą biedę i klęskę środowiska spowodowaną ogromnymi długami dla banków pierwszego świata oraz przez irracjonalne wzory gospodarcze dyktowane przez międzynarodowe korporacje oraz lokalne elity bogaczy. Trzeciemu Światu należy się z naszej strony wielki dług solidarności, ale również musimy sobie zdać sprawę z faktu, iż pokój na świecie oraz środowisko , o które cały Zachód się troszczy, nie może zostać rozwiązanym dopóki sprawy dotyczące biedy, praw kobiet, gospodarczego rozwoju nie zostaną rozwiązane w Trzecim Świecie.

Międzynarodowa perspektywa wymaga również od nas zwrócenia oczu na Stany Zjednoczone. Powinniśmy od razu zaznaczyć, iż wzrastający sprzeciw Kanady względem USA nie oznacza anty-Amerykanizmu. Dla porównania, wszyscy musimy ciężej pracować, aby stworzyć kontakty z naszymi obecnymi aliantami w USA (również z innymi nacjami). Podsumowując, osiągniemy sukces tylko wtedy gdy będzie to sukces na skalę międzynarodową, chociaż możemy zrobić postęp lokalny.

Radykalizm

Czasami zdarza się tak, iż ci najbardziej aktywni w ruchu społecznym, stają się największą przeszkodą w dalszym rozwoju tego właśnie ruchu, ponieważ są przekonani, iż zwykli ludzie będą słuchać grup politycznych, które twardo trzymają się określonych, wąskich poglądów, oferując przy tym łatwe i skromne rozwiązania, często przedstawione jako appeal rządzącym.

W swoich staraniach nie bycia ‘zbyt radykalnym’, zapominają często o znaczeniu słowa ‘radykalny’, które oznacza ‘powrót do korzeni’. Jeśli nie jesteśmy radykalni w znaczeniu tego słowa, jeżeli nie odniesiemy się do korzeni problemów, nie osiągniemy prawdziwego rozwiązania, jakie powinniśmy osiągnąć. Perspektywa podjęcia radykalnych zmian w społeczeństwie może wydawać się niebezpieczna, ale dążenie do zmian, które nie są wstanie rozwiązać problemów, nie ma żadnego sensu. W przeciwieństwie do pracy przy reformach, które nie są wstanie pomóc osiągnąć rozwiązania problemów, ponieważ ich źródło pozostaje nadal nietknięte.

Jeżeli postanowiliśmy poświęcić się być częścią społeczeństwa, które jest deomkratyczne i sprawiedliwe, musimy wyjść poza wywieranie nacisku i politykę elektoratu, oraz innych zamierzeń, które w mniejszym stopniu mają wpływ na strukturę władzy. Przejmowanie się tymi sprawami zbyt często oznacza koniec ruchu jako ruchu istniejącego.

Idealny ruch społeczny powinien wykazać się szczególnie ważną pracą względem różnych klas społecznych, różnymi zabiegami, nie zapominając o głównych celach.

Alternatywne pomysły.

Jednym z najważnych i najtrudnych zadań ruchu społecznego w Kanadzie, jest przekonanie zwykłych Kanadyjczyków, że jest wiele rozwiązań. Musimy rozpowszechniać idee, mówiące o różnych rozwiązaniach, dotyczących problemów, oraz to iż możliwe i wskazane życie w innym świecie, w którym realizuje się cele wolności, sprawiedliwości, bezpieczeństwa oraz współpracy.

Musimy przekonać Kanadyjczyków- a także i siebie- do tego, iż warunki życia nie zawsze sięgają ekstremum, czyli bogactwa i biedy, gdzie większość z nas musi wystawiać na sprzedaż swoją pracę, życie dla innych.

Jednym z głównych naszych celów jest pozbycie się niszczącego przekonania, że ‘nic nie da się zrobić’, z powodu wagi ‘systemu’, i ich wirtualnego monopolu na źródła, ziemię, przestrzeń społeczną, media i ludzką energię.

Jednak, musimy zwrócić naszą uwagę na klasę pracującą w całym państwie oraz na świecie, aby zobaczyć, iż ludzie łączą się razem aby zatrzymać to co jest dla nich szkodliwe oraz walczyć za tym co uważają za dobre i sprawiedliwe. Kiedy już tak postępują, wydaje się że osiągnięcie tych celów jest niemożliwe, ale tak nie jest, bo ludzie wierzą , że jest to możliwe do osiągnięcia i dążą do tego swoją ciężką praca.

Podczas tworzenia ruchu w celu dokonania jakichkolwiek zmian, zmieniamy siebie, a zmieniając siebie, sprawiamy, że zmiany w społeczeństwie są bardziej prawdopodobne.

Opublikowano w Connexions Digest #48 (Zima) oraz w Green Revolution.



Przetłumaczone z angielskiego Milena Raczkowska

19 lutego 1989


Liczba odpowiedzi na ten artykuł pojawił się w Green Revolution (Zielonej Rewolucji).
Na odpowiedź Ulli Diemer, patrz tutaj. (angielski)


Also available in English: What Do We Do Now? Building a Social Movement in the Aftermath of Free Trade.
Aussi disponible en français: Maintenant qu'est ce qu'on fait?Établir un mouvement social suite aux conséquences du libre échange.
También disponible en español: ¿Que hacemos ahora? Construir un Movimiento Social en el Resultado del Libre Tratado.


© Ulli Diemer. Kontakt